Gian Lorenzo Bernini
Ontdek de wonderen van Gian Lorenzo Bernini in Rome: Vespa-, scooter- en tuk-tuk-tour om de barokke meesterwerken van de stad te ontdekken! De werken van Bernini ontdekken: kies voor onze Vespa- of scootertour en bezoek Rome vanuit een uniek perspectief! Rondleiding door Rome per tuk-tuk: een reis door de werken van Gian Lorenzo Bernini, van de meesterwerken van Piazza Navona tot de mooiste fonteinen van de stad. Bezoek Bernini’s meesterwerken in Rome tijdens een fietstocht: een onvergetelijke reis door de barokke schoonheden van de hoofdstad.
Wat u moet weten over Gian Lorenzo Bernini
Gian Lorenzo Bernini (Napels 1598 – Rome 1680) was een van de grootste beeldhouwers en architecten van de Italiaanse barok. Bernini, geboren in Napels in een familie van kunstenaars, verhuisde als jonge man naar Rome en werd een protagonist van de kunstscène onder verschillende pausen, waaronder Urbanus VIII en Alexander VII. Zijn buitengewone vermogen en vermogen om beeldhouwkunst, schilderkunst en architectuur te vermengen, maakten hem beroemd in heel Europa en hadden een diepgaande invloed op de kunstscène van de zeventiende eeuw.
Leven
Jeugd en leertijd: Bernini begon al heel vroeg zijn talent te tonen, onder leiding van zijn vader Pietro Bernini, ook een beeldhouwer.
Succes in Rome: Hij arriveerde in Rome in de vroege jaren 1600 en begon te werken voor kardinaal Scipione Borghese, een mecenas die opdracht gaf voor enkele van zijn beroemdste werken.
Pauselijke erkenning: Dankzij zijn connectie met paus Urbanus VIII Barberini kreeg Bernini veel belangrijke opdrachten. Hij bekleedde ook prestigieuze posities van andere pausen, zoals Innocentius X en Alexander VII, en werkte onvermoeibaar aan impactvolle projecten voor het Vaticaan en Rome.
Conflicten en kritiek: Ondanks zijn succes was Bernini niet zonder kritiek, vooral toen een gedeeltelijke instorting van de klokkentoren van Sint-Pieter zijn reputatie bedreigde.
Erfenis
Bernini heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op de barokke kunst en creëerde werken die een revolutie teweegbrachten in de beeldhouwkunst en architectuur van die tijd. Zijn vermogen om verhalen te vertellen en emotie over te brengen door middel van marmer, gecombineerd met zijn talent voor theatrale architectuur, beïnvloedde kunstenaars van latere generaties en vestigde hem als een van de grootste genieën van de barok. Gian Lorenzo Bernini was een revolutionaire figuur in de kunstwereld, in staat om niet alleen de barok te beïnvloeden, maar ook een erfenis na te laten die de eeuwen overspant. Hier zijn enkele aanvullende details over zijn leven, historische context en artistieke innovaties:
Benadering van kunst en stijl
Bernini stond bekend om zijn griezelige vermogen om emotie en beweging in marmer vast te leggen, kwaliteiten die hem onderscheidden van veel beeldhouwers uit de Renaissance. Zijn techniek drukte een bijna schilderkunstige gevoeligheid uit en hij wist het contrast tussen licht en schaduw te gebruiken om het dramatische effect van zijn werken te accentueren. Deze vaardigheid kwam tot uiting in zowel sculpturen van religieuze onderwerpen als die van mythologische thema’s, waar hij het realisme naar een nieuw niveau wist te tillen.
Licht en schaduw
Bernini gebruikte licht als instrument om zijn werken tot leven te brengen, bijna vooruitlopend op de techniek van “clair-obscur” in de beeldende kunst. In zijn bustes en sculpturen zijn de plooien van de kleding en de gezichtsuitdrukkingen zo gebeeldhouwd dat er een spel van licht en schaduw ontstaat dat elk werk levendig en driedimensionaal maakt.
Beweging
In tegenstelling tot zijn voorgangers zijn Bernini’s sculpturen nooit statisch. Bernini’s “David” bijvoorbeeld legt de bijbelse held vast te midden van beweging, met gespannen spieren en een geconcentreerd gezicht. Dit was een afwijking van de meer statische poses van de Renaissance en weerspiegelde de energie en het drama van de barokperiode.
Relatie met macht
Bernini werkte onder de bescherming van machtige beschermheren, vooral pausen. Zijn belangrijkste relatie was met paus Urbanus VIII Barberini, die hem steunde in veel van zijn meest ambitieuze werken. Deze verbondenheid met de Kerk maakte hem echter niet immuun voor kritiek: toen de klokkentoren van de Sint-Pieter, die hij ontwierp, tekenen van mislukking vertoonde, kreeg hij te maken met harde controverse en een tijdelijk verlies aan populariteit. Dankzij zijn talent wist hij echter zijn reputatie te herstellen met nieuwe opdrachten en prestigieuze opdrachten.
Invloed op beeldhouwkunst en architectuur
Bernini bracht een revolutie teweeg in het concept van beeldhouwkunst door complete “installaties” te creëren, waarin beeldhouwkunst, architectuur en ruimte harmonieus met elkaar in dialoog gaan. Een perfect voorbeeld van deze synergie is “The Ecstasy of Saint Teresa”, waar Bernini beeldhouwkunst, architectonisch perspectief en het gebruik van licht combineerde om de kijker emotioneel te betrekken. De scène is geconstrueerd als een theater en leden van de familie Cornaro worden vertegenwoordigd als toeschouwers, waardoor de kijker deel uitmaakt van het verhaal.
Internationale projecten en invloed in Europa
Bernini had niet alleen invloed op Italië: hij werd ook benaderd door andere Europese hoven. Zo gaf de Franse koning Lodewijk XIV hem de opdracht om een buste en ontwerpen te ontwerpen voor de gevel van het Louvre in Parijs, hoewel het project uiteindelijk niet werd gerealiseerd. Zijn stijl beïnvloedde echter veel Europese kunstenaars en droeg bij aan de verspreiding van de barok buiten de Italiaanse grenzen.
Laatste jaren en dood
In zijn latere jaren wijdde Bernini zich aan werken van sterke spiritualiteit en zijn persoonlijke toewijding, het creëren van sculpturen en werken die zijn groeiende religiositeit weerspiegelden. Hij stierf in 1680 in Rome en werd begraven in de basiliek van Santa Maria Maggiore. Zijn nalatenschap was immens en zijn invloed bleef barokke en postbarokke kunstenaars inspireren en zette een standaard voor uitmuntendheid in beeldhouwkunst en architectuur voor de komende eeuwen.
Werken
Hier zijn enkele van de beroemdste werken van Gian Lorenzo Bernini, onderverdeeld in beeldhouwkunst, architectuur en fonteinen, met een gedetailleerde beschrijving van hun kenmerken:
Beelden
Apollo en Daphne (1622-1625) – Galleria Borghese, Rome. Het is een van Bernini’s beroemdste sculpturen en verbeeldt het moment waarop Daphne, achtervolgd door Apollo, in een boom begint te veranderen om aan hem te ontsnappen. Het detailniveau, van de takken en bladeren die uit Daphne’s handen en voeten groeien, is buitengewoon, en de dynamiek van het werk is typerend voor de barok.
De verkrachting van Proserpina (1621-1622) – Galleria Borghese, Rome. Dit beeld stelt de ontvoering van Proserpina door Pluto voor. Het drama van de scène komt tot uiting in de manier waarop Pluto’s vingers in het vlees van Proserpina zinken, een detail dat Bernini’s vermogen aantoont om marmer ongelooflijk realistisch te maken.
David (1623-1624) – Galleria Borghese, Rome. In schril contrast met de Renaissance “Davids” van Donatello en Michelangelo, beeldt dit beeld David af in het midden van de beweging terwijl hij de steen naar Goliath slingert. De uitdrukking van concentratie en het draaiende lichaam vangen de spanning van het moment.
De extase van St. Teresa (1647-1652) – Cornaro-kapel, kerk van Santa Maria della Vittoria, Rome. Dit werk vertegenwoordigt een scène van spirituele extase ervaren door de heilige Teresa van Avila. De heilige Teresa wordt afgebeeld als een engel haar hart doorboort met een pijl. Bernini gebruikt natuurlijk licht, afkomstig van een verborgen raam, om de scène te verlichten, waardoor een theatraal effect ontstaat.
Buste van Scipione Borghese (1632) – Galleria Borghese, Rome. Deze buste geeft de persoonlijkheid van kardinaal Borghese met groot realisme weer. Het staat bekend om de expressieve energie en het detail waarmee het is gebeeldhouwd, een van de beste voorbeelden van het barokke portret.
Architectuur
Sint-Pieters Baldakijn (1624-1633) – Sint-Pietersbasiliek, Vaticaan. Een bronzen baldakijn onder de koepel van de Sint-Pietersbasiliek, boven het pauselijke altaar. Het wordt gekenmerkt door gedraaide zuilen en rijke vergulde bronzen decoraties. Het is een symbolisch werk dat architectuur en beeldhouwkunst combineert.
Sint-Pietersplein (1656-1667) – Vaticaan. Het grote ovale plein ontworpen door Bernini wordt begrensd door twee zuilengalerijen die een symbolische omhelzing van de Kerk naar de wereld vormen. In het midden zorgen de obelisk en fonteinen voor een visueel evenwicht dat de blik naar de basiliek leidt.
Scala Regia (1663-1666) – Vaticaan. Een monumentale trap die het Apostolisch Paleis verbindt met de Sint-Pietersbasiliek. Bernini creëerde een perspectiefeffect met het gebruik van steeds kleinere zuilen naar achteren, waardoor de trap langer en imposanter lijkt dan hij in werkelijkheid is.
Fonteinen
Fontein van de Vier Rivieren (1648-1651) – Piazza Navona, Rome. Het vertegenwoordigt de vier grote rivieren die toen bekend waren (Nijl, Donau, Ganges en Rio de la Plata) en symboliseert de vereniging van de continenten onder de Kerk. De fontein wordt gekenmerkt door monumentale figuren en een complex bouwwerk met een obelisk in het midden.
Fontein van Triton (1642-1643) – Piazza Barberini, Rome. Deze fontein, gelegen op het plein voor het Palazzo Barberini, stelt Triton voor die schelpen blaast terwijl hij water gooit, wat een zeer opvallend visueel effect creëert. De fontein wordt gekenmerkt door vier in elkaar verstrengelde dolfijnen die de centrale figuur ondersteunen.
Fontana della Barcaccia (1627-1629) – Spaanse Trappen, Rome. Deze fontein is gemaakt samen met zijn vader, Pietro Bernini, en stelt een half ondergedompelde boot voor. Het ontwerp, ontworpen om zelfs van dichtbij zichtbaar te zijn, is geïnspireerd op een overstroming van de Tiber waardoor een boot op het plein strandde.
Andere opmerkelijke werken
Graftombe van Urbanus VIII (1628-1647) – Sint-Pietersbasiliek. Een werk van grote complexiteit in brons en marmer dat Urbanus VIII voorstelt in een zegenende positie, omringd door allegorische figuren.
Olifant van Piazza della Minerva (1667) – Piazza della Minerva, Rome. Dit kleine beeld is een olifant die een Egyptische obelisk ondersteunt, gelegen voor de kerk van Santa Maria sopra Minerva. Het werk staat bekend om zijn charme en speelse uitstraling.
Nieuwsgierigheid
Vroege artiest: Bernini toonde buitengewoon talent sinds hij een kind was. Op achtjarige leeftijd maakte hij een hoofd van Johannes de Doper dat zoveel indruk maakte op de paus en andere edelen dat het de aandacht op hem vestigde als een artistiek wonderkind. Zijn vader, Pietro Bernini, ook een beeldhouwer, voelde onmiddellijk het potentieel van zijn zoon en nam hem mee naar Rome om zijn carrière te ontwikkelen.
De controverse van de klokkentorens van St. Peter. Bernini kreeg de opdracht om de klokkentorens van de Sint-Pietersbasiliek te ontwerpen. Helaas begon tijdens de bouw een van de klokkentorens tekenen van falen te vertonen. Het werk werd gesloopt, wat een ernstige smet op zijn reputatie veroorzaakte. Bernini herstelde zich met nieuwe opdrachten, maar door deze mislukking beleefde hij een tijdlang een persoonlijke crisis.
Passies en rivaliteit. Bernini was een man met sterke passies. Hij had een hechte band met zijn broer Luigi en toen hij ontdekte dat deze een affaire had met dezelfde vrouw met wie Bernini een affaire had, reageerde hij dramatisch. Hij ontketende een gewelddadige aanval op zijn broer en liet vervolgens het gezicht van de vrouw, Costanza Bonarelli, littekens geven als wraak. Deze episode bezoedelde zijn naam, maar dankzij zijn invloed bij de paus vermeed hij ernstige juridische gevolgen.
Het werk voor Lodewijk XIV van Frankrijk. Bernini werd door Lodewijk XIV naar Frankrijk uitgenodigd om de gevel van het Louvre in Parijs te ontwerpen, een zeer ambitieuze opdracht. Het project was echter niet succesvol, vooral vanwege de culturele en artistieke verschillen tussen Bernini en de Franse architecten. De Franse koning besloot uiteindelijk om het ontwerp van het Louvre toe te vertrouwen aan Claude Perrault. Bernini slaagde er echter in om een buste van Lodewijk XIV te maken, die zeer werd gewaardeerd en nog steeds een van de meest levendige portretten van de Franse monarch is.
Het belang van licht in zijn werken. Bernini was een meester in het gebruik van licht om zijn werken tot leven te brengen. In het beeld van de Extase van de heilige Teresa bijvoorbeeld plaatste hij een verborgen raam boven de kapel, zodat de zonnestralen op het beeld vielen, waardoor een effect van goddelijk licht op het tafereel ontstond. Deze focus op verlichting was vernieuwend voor die tijd en hielp de emotionele ervaring van de kijker te intensiveren.
Uitvinder van het begrip “barok”. Hoewel Bernini de term ‘barok’ niet bedacht, definieerde zijn expressieve en theatrale stijl de beweging. De barok was bedoeld om de kijker emotioneel te betrekken door werken te creëren die een verhaal leken te vertellen en een moment bevroren in de tijd vast te leggen. Bernini blonk hierin uit, zozeer zelfs dat hij de symbolische kunstenaar van de barok werd.
Een diep religieus man. Ondanks zijn roerige tijden was Bernini zeer toegewijd. In het tweede deel van zijn leven concentreerde hij zich op werken van sterke spirituele betekenis en er wordt gezegd dat hij in zijn laatste jaren vaak gebeden reciteerde en dicht bij het katholieke geloof stond, bijna als een vorm van boetedoening voor zijn daden uit het verleden.
Een langlevend leven voor die tijd. Bernini werd 82 jaar oud, een opmerkelijke leeftijd voor de zeventiende eeuw. Tijdens zijn lange leven werkte hij onder verschillende pausen en slaagde erin een prominente positie te behouden, zich aan te passen aan politieke en artistieke veranderingen en een enorme hoeveelheid werken achter te laten die de wereldkunst blijven beïnvloeden.
Het mysterie van het “dameskorset”. Een van Bernini’s meest raadselachtige bustes is die van Costanza Bonarelli, zijn geliefde en de vrouw van zijn assistent. Het is een van de weinige vrouwenportretten van Bernini en toont een levendig en realistisch gezicht, met warrig haar en een spontane uitdrukking. Deze buste wordt beschouwd als een van de meest intieme en menselijke portretten van de kunstenaar, hoewel de tumultueuze geschiedenis met Constance mysterie aan het werk toevoegt.
Kunstenaar met vele facetten. Bernini was naast beeldhouwer en architect ook schilder, decorontwerper en schrijver van komedies. Hij hield van theater en integreerde theatrale elementen in zijn werken, waardoor de kijker werd betrokken bij een meeslepende ervaring. Bernini slaagde erin om de verschillende kunsten op een unieke manier te synthetiseren en zo een model van een totaalkunstwerk te creëren.
Solidariteit met Borromini
De rivaliteit tussen Gian Lorenzo Bernini en Francesco Borromini is een van de meest fascinerende verhalen van de barokke kunst. Beiden werkten in de zeventiende eeuw in Rome en het contrast tussen hun personages en hun artistieke benadering creëerde een wedstrijd die de grenzen van de architectuur en beeldhouwkunst van die tijd verlegde.
Stijlverschillen
Bernini: Hij stond bekend om zijn dramatische, theatrale stijl en gericht op de emotionele betrokkenheid van de toeschouwer. Hij hield van grandioze decors en creëerde werken die beeldhouwkunst, architectuur en licht op spectaculaire manieren combineerden. Zijn neiging tot dynamiek en decorativiteit vertegenwoordigde volledig de barokke esthetiek, met als doel het publiek te prikkelen en te verbazen.
Borromini: Integendeel, Borromini was veel rationeler en experimenteler en gaf de voorkeur aan een architectuur die bestond uit complexe geometrie, smalle ruimtes en ongebruikelijke vormen. Zijn structuren waren innovatief en gebaseerd op wiskundig evenwicht, zoals te zien is in de kerk van San Carlo alle Quattro Fontane, waar hij gebogen ruimtes en bijzondere geometrieën gebruikt om een effect van beweging te creëren zonder zijn toevlucht te nemen tot overdreven decoratie.
Karakters en persoonlijkheid
Bernini: Hij was charmant en charismatisch, met een groot talent om geliefd te zijn bij de machtigen, vooral door de pausen. Hij werd bewonderd en er was veel vraag naar, en genoot een prestige dat hem vele opdrachten op hoog niveau garandeerde. Hij was in staat om een netwerk van aanhangers te creëren dankzij zijn vermogen om zich te verhouden tot de aristocratie en pausen, zoals Urbanus VIII Barberini.
Borromini: Hij stond bekend als introvert, perfectionistisch en vatbaar voor depressie. Hij was niet uit op maatschappelijk succes en had een hekel aan compromissen. Zijn moeilijkheid om met macht om te gaan en zijn creatieve onafhankelijkheid maakten het voor hem moeilijk om opdrachten te krijgen die zo belangrijk waren als die van Bernini. Deze eenzaamheid, gecombineerd met zijn gepassioneerde karakter, droeg bij aan zijn isolement in de artistieke wereld en uiteindelijk aan zijn tragische zelfmoord in 1667.
Samenwerkingen en competitie: De rivaliteit tussen de twee begon als een samenwerking. Beiden werkten samen aan belangrijke projecten voor paus Urbanus VIII, zoals het Baldakijn van de Sint-Pieter, waar Borromini de architectonische details voor zijn rekening nam, terwijl Bernini het sculpturale en decoratieve aspect voor zijn rekening nam. Het talent van Bernini overschaduwde echter dat van Borromini, waardoor er spanning en jaloezie tussen de twee ontstond.
Fontein van de rivieren en San Carlo alle Quattro Fontane: Een van de werken die de rivaliteit het beste weergeeft, is Bernini’s Fontein van de Vier Rivieren op Piazza Navona, voltooid in 1651, een symbool van de grootsheid en macht van de kerk. Borromini creëerde in dezelfde periode de kerk van San Carlo alle Quattro Fontane, een revolutionair werk vanuit structureel oogpunt, dat zijn vermogen aantoont om innovatieve en complexe ruimtes te creëren.
Legendes en anekdotes
“Het gebaar van het standbeeld”: Een beroemde anekdote betreft de vermeende positie van het standbeeld van de Rio de la Plata in de Fontein van de Vier Rivieren, waarvan sommigen zeggen dat het door Bernini is gebeeldhouwd, zodat het lijkt te “vrezen” voor het instorten van de gevel van de kerk van Sant’Agnese in Agone, ontworpen door Borromini. Dit is echter een legende, aangezien Bernini de fontein voor de kerk voltooide.
Succes en bitterheid: Terwijl Bernini roem en rijkdom bleef verwerven, leefde Borromini in de schaduw van zijn rivaal. Deze frustratie voedde zijn bitterheid en instabiliteit, omdat hij Bernini vaak erkenning zag krijgen voor werken die hij technisch inferieur achtte.
Vergeleken werken: De rivaliteit tussen Bernini en Borromini wordt vaak benadrukt door enkele van hun belangrijkste werken te vergelijken:
Bernini’s Sint-Pietersplein versus Borromini’s Oratorio dei Filippini: Beide grootschalige projecten, maar met verschillende invalshoeken. Bernini creëerde een majestueus werk dat de gelovigen verwelkomde met een symbolische “omhelzing”, terwijl Borromini in het Oratorium golvende en dynamische vormen verkende en een intieme en poëtische architectuur toonde.
Bernini’s koninklijke trap versus Borromini’s De spiraalvormige trap van Palazzo Barberini: Bernini’s koninklijke trap maakt gebruik van een perspectiefeffect dat de trap langer en grootser maakt, terwijl Borromini’s spiraalvormige trap een geometrisch meesterwerk is dat gebruik maakt van de spiraalvormige vorm voor een compacte en ingenieuze ruimte.
Erfenis van rivaliteit: De competitie tussen Bernini en Borromini stimuleerde beiden om hun grenzen te overwinnen en verrijkte de barokke kunst. Bernini wordt herinnerd als een van de grootste kunstenaars van zijn tijd, in staat om emoties en spektakel vast te leggen, terwijl Borromini wordt beschouwd als een avant-garde architect, een voorloper van moderne en experimentele concepten. Hun rivaliteit werd legendarisch en in zekere zin vulden ze elkaar aan: Bernini met zijn vermogen om te verleiden en te fascineren en Borromini met zijn rigoureuze geometrische creativiteit. Beiden hebben een onuitwisbare stempel gedrukt op Rome en hebben de barok op een unieke manier helpen definiëren.
Kies je favoriete Vespa Tour om Rome te bezoeken
Grote tour door Rome
Roma Movie Set
Castelli Romani
Rome en Ostia Antica
